Wordt Arnhem energiestad?

Het college van burgemeester en wethouders van Arnhem wil het 100 hectare grote gebied van Kleefse Waard en Koningspleij-noord ontwikkelen tot een hoogwaardig terrein voor innovatieve bedrijven op het gebied van energie- en milieutechnologie en industriële productie. Het bedrijvenpark krijgt een nieuwe naam: Koningspleijn.

In Arnhem staan ook al de kantoren van energiereuzen Essent en Nuon. Bovendien is energieconsultant Kema in deze Gelderse stad gevestigd. Verder valt Arnhem op door het gebruik van trolleybussen, die via bovenleidingen van energie worden voorzien. Arnhem lijkt hard op weg zich te profileren als energiestad.

Voorbereid op een energiestoring?

Veertig procent van de inwoners van Haaksbergen is voorbereid op een verstoring van de stroomtoevoer. Het merendeel van hen (75 procent) heeft voldoende kaarsen of zaklampen ingeslagen. Een op de zes voorzorgsnemers is de afgelopen jaren zelfs overgegaan tot de aanschaf van een noodaggregaat in huis. Deze voorzieningen kwamen uitstekend van pas toen op 29 maart 2007 de stroom een paar uur uitviel na een breuk van een hoogspanningskabel.

Al deze voorzorgsmaatregelen zijn volgens de gemeente het gevolg van de les van de grote storing in november 2005, toen door de sneeuwval de hoogspanningskabels waren geknapt. Enkele duizenden huishoudens en bedrijven zaten toen bijna een halve week zonder stroom. "Kaarsen kosten niet veel geld en zijn altijd goed om in huis te hebben", aldus een gemeentewoordvoerder.

Draadloos stroom

Onder begeleiding van Nyenrode professor Henry Robben hebben we vorige week gewerkt met het Business Roadmapping model. Als case namen we draadloze stroom.

Het lijkt ons ideaal om nooit meer de lader van je gsm te zoeken, omdat het ding vanzelf oplaadt. Voor dergelijke lage vermogens is de techniek al min of meer beschikbaar. Het Amerikaanse bedrijf Powercast heeft recent een lader ontwikkeld waarbij je geen snoer meer hebt tussen stopcontact en je telefoon. Radiogolven worden omgezet in electriciteit. Philips heeft met die techniek al een led-lamp ontwikkeld.

Echt interessant wordt het als je apparaten tot 1000 Watt kunt laten werken op draadloze stroom. Dan zet je de meeste apparaten thuis gewoon ergens neer, zonder dat je je druk hoeft te maken over verlengsnoeren. Voor onze Roadmap, de gedroomde situatie in de nabije toekomst en de weg erheen, gebruikten we o.a. de analogie met draadloos internet. Een paar jaar geleden kon je daar op een slakkengangetje informatie over versturen. Nu is draadloos breedband niet meer weg te denken. De energie voor 1000 Watt draadloos verschepen lijkt nu nog zelfmoord. Dat leek een retourtripje naar de maan ook toen John F. Kennedy zich dat voorstelde.

Samen met het Genootschap van de Stichting Marketing en Techniek zijn we hard op weg om Nederlandse bedrijven als wereldspelers op de kaart te zetten in slimme energieconcepten voor de toekomst.

Kiest Europa voor energiezekerheid?

Stel je eens even voor wat er gebeurt als de stroomvoorziening uitvalt. Niet voor een paar minuten of een hele dag, maar wekenlang. Kun je dan nog je werk doen? De accu van je laptop houdt er echt een keer mee op. En denk je dat de melk goed blijft in de supermarkt? Ik vermoed van niet. De westerse economieën komen met een dreun tot stilstand.

Daarom is het meer dan de hoogste tijd dat de Europese Commissie deze week het initiatief lanceert om tot een sterk Europees energiebeleid te komen. We zijn eenvoudigweg veel te afhankelijk van onze energie, terwijl we er veel te weinig grip op hebben. Denk nog maar even terug aan die toestanden in Wit-Rusland. Europa stond erbij en keek erna. Terwijl Europa een sterk machtsblok kan zijn.

Security of Supply
De Europese energiesector moet voor 2009 door de liberalisering van de gas- en elektriciteitsmarkten een betere concurrentiepositie veroveren. Voorgesteld wordt om energieproductie en –distributie duidelijker te scheiden. "Uit een recent onderzoek naar de concurrentie is gebleken dat de status quo niet houdbaar is," zei Barroso.

Mooi aan het nieuwe initiatief is het voorstel van de Commissie om tot een gezamenlijk ''security of supply''-beleid te komen. In het Nederlands heet dat de energieleveringszekerheid. Het plan ziet er goed uit. Nu moet blijken of alle landen beseffen hoe hard het nodig is om samen achter dit beleid te staan.

MKB voortrekker in besparing

Nederlandse bedrijven hebben in 2006 maar liefst 2,5 miljard euro uitgegeven aan energiebesparing en duurzame energie. Prettig bijkomstig voordeel is dat hierdoor ook -nu nog vaak onbewust- iets gedaan wordt aan de energiezekerheid.

Dat blijkt uit onderzoek van het agentschap SenterNovem. Vooral het midden- en kleinbedrijf investeert steeds meer in energiebesparing en verduurzaming. Dat segment is goed voor 78 procent van de totale investeringen, tegen 50 procent een jaar eerder.

Toppers in Energie-efficiency

De rekensom is heel eenvoudig. Elke kilowatt die we besparen, hoeft niet te worden opgewekt. En minder opwekking en transport zorgt op zich weer voor lagere pieken in het energieverbruik en dus meer energiezekerheid.

Daarom is het belangrijk dat we voortdurend kijken naar energie-efficiency. De grootste winst wordt natuurlijk gehaald bij de grote installaties. Nederlandse ondernemingen zijn op weg om uiterlijk in 2012 tot de wereldtop te behoren op dit gebied. Daarover maken ze afspraken in het Convenant Benchmark Energie-efficiency. Inzet is het efficiënter gebruik van energie bij installaties.

We vergelijken Nederlandse installaties met soortgelijke installaties in het buitenland, aan de hand van een internationale benchmark. Vervolgens ontstaat het plan hoe daarin slimmer gewerkt kan worden, of op welke andere wijze het energieverbruik omlaag kan. Zodat Nederland straks tot de absolute wereldtop behoort. En die kennis kunnen we dan, als echt handels land, weer verkopen over de grens.

Slimme meter helpt

Ze duren al jaren, de discussies over slimme meters in het energienet. Maar als ik in de meterkast kijk, zie ik weinig intelligentie terug. Terwijl bewezen is dat feedback werkt, zelfs op de ouderwetse manier. Als je de jaarafrekening ziet van je energieverbruik, sta je toch even stil bij de besparingsmogelijkheden. Een slimme meter maakt het mogelijk je daar voortdurend bewust van te zijn, omdat je beter toegang hebt tot die informatie. En dat helpt niet alleen in de besparing, maar ook in de energiezekerheid.

Door de informatie van de energiemeters te koppelen, kun je informatie over energiegebruik in jouw wijk ook handig terugkoppelen. Als je ziet dat de totale energiebehoefte nu even heel hoog is, kun je er voor kiezen om die wasmachine nog maar even niet te laten draaien. Of mooier nog: laat je die slimme meter beslissen om nog even te wachten met dat wasje tot een gunstiger tijdstip.

Natuurlijk werkt die signalering ook om ellende te voorkomen. Staat er ergens een apparaat enorm energie te verspillen omdat het kapot aan het gaan is, is het fijn als je daar even op wordt geattendeerd. Want zeg nu zelf: 't is toch niet verkeerd als je een sms'je krijgt dat je waterverbruik ineens raar toeneemt, terwijl je niet eens thuis bent? Als je het niet vertrouwt, laat je de slimme meter gewoon even de kraan dichtdraaien. Zodat je huis niet blank staat door een gesprongen leiding. Nu kleine zakcomputers al een enorme rekenkracht hebben, is het de hoogste tijd om daarmee een beetje intelligentie toe te voegen aan de energievoorziening.

Terrorismebestrijding

Vorige week raakte ik op een congres in gesprek met een voorlichter van de Nationale Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb). De site van de campagne Nederland tegen terrorisme wordt goed bezocht. Experts onderzoeken de stabiliteit van de elektriciteitsnetten en drinkwaternetten in geval van verhoogde dreiging.

Gelukkig geeft het alerteringssysteem op dit moment geen verhoogde dreiging voor de sectoren Elektriciteit en Drinkwater. Natuurlijk worden zwakke schakels in de keten aangepakt. In samenwerking met partijen als TenneT voor een optimale energiezekerheid.

Gridweek: over 2 weken

Van 23 tot en met 26 april wordt in Washington DC de Gridweek gehouden. Vier dagen lang wordt er gesproken over heden en toekomst van het Amerikaanse elektriciteitsnet. En natuurlijk om verschillende partijen zoals energiebedrijven, producenten en innovators bij elkaar te brengen. Zo worden sprongen mogelijk in technologie, waardoor de netten van de toekomst slimmer worden. Deels ook gaat het erom het thema energiezekerheid nadrukkelijker op de politieke agenda te krijgen. Alleen al de bewustwording is van cruciaal belang, aldus Samuel Bodman, minister van Energie.

Belangrijkste oorzaak stroomuitval?

Tijd voor een kwisje. Wat is de meest voorkomende oorzaak van een stroomstoring?

Overbelasting? Blikseminslag? Achterstallig onderhoud? Nee, verreweg de meeste storingen worden veroorzaakt door graafwerkzaamheden. Gewoon dwars door een kabel heen. Niet alleen heel vervelend voor de mensen en bedrijven die ineens in het donker zitten. Ook nog eens bloedlink voor degene die graaft. Als je met een graafmachine nietsvermoedend een middenspanningskabel (al gauw 10.000 Volt of meer) doormidden trekt, kan dat levensgevaarlijk zijn.

Daarom is onlangs een vernieuwde versie van de Klic-Atlas (Klic = Kabels en Leidingen Informatie Centrum) gelanceerd. Hierop zijn de kabels en leidingen weergegeven zoals ze in de grond zitten. Of tenminste, zoals het zou moeten. In de dagelijkse praktijk blijken tekening en praktijk nog wel eens van elkaar te verschillen. Met alle gevaar van dien. Toch werpt deze registratie vruchten af. Voor het eerst in jaren is het aantal storingen door graafincidenten afgenomen. Op weg naar meer energiezekerheid!

Met recht marktonderzoek

Marktonderzoek, maar dan in de meest letterlijke betekenis. Website VeiligeMarkt.nl onderzoekt momenteel de veiligheid op marktterreinen.

Een van de aspecten in dit onderzoek is de betrouwbaarheid van de energievoorziening van de marktkramen. Zowel het winkelende publiek als de ondernemers op de markt kunnen hun mening geven over de voorzieningen op de markt.

Toch weer splitsen?

Even leken de zorgen voorbij voor de Nederlandse energiereuzen. Tot vandaag. In volle hevigheid is de storm weer losgebarsten. Minister Van der Hoeven van Economische Zaken vindt dat de Nederlandse energiebedrijven bewust het randje van de wetgeving hebben opgezocht. Ze zet nu weer vaart achter de splitsingswet. Door die splitsing komen de belangrijke distributienetten weer in handen van de overheid. Dit biedt betere garanties voor gelijke toegang tot het Nederlandse energienet. Bovendien houdt de Nederlandse overheid zo een belangrijke vinger in de pap en wordt er niet over het Nederlandse net beslist door een stel buitenlandse aandeelhouders. Valt iets voor te zeggen.

Ook moet splitsing voorkomen dat Nederlandse energiebedrijven, met hun Nederlandse energienet als onderpand, zich in buitenlandse avonturen storten. En dat is wel een beetje zuur voor die ondernemers, die zien dat hun buitenlandse collegae er wel mee wegkomen.

Essent en Nuon stellen dat ze keiharde garanties kunnen geven voor onafhankelijk netbeheer - maar dat is vooralsnog niet aan de minister besteed. Ook bij het Zweeuwse Delta, op overnamepad in België, vinden ze het nieuwe rumoer gebaseerd op indianenverhalen in plaats van de feiten. Aldus het Financieel Dagblad.

Snellere compensatie bij storing

Per 1 april is de compensatieregeling bij stroomuitval aangepast. Er wordt onderscheid gemaakt tussen huishoudens en zakelijke kleinverbruikers. Huishoudens krijgen na 4 uur stroomstoring 35 euro compensatie. Elke 4 uur dat het nog langer duurt, levert weer 20 euro op.

Voor de zakelijke kleinverbruikers is de regeling interessanter geworden, omdat al bij kortere periode van stroomuitval - soms al na 1 uur - moet worden uitbetaald. Deze strengere regeling moet netbeheerders ertoe aansporen om sneller te reageren bij een verstoring van de energievoorziening. Bovendien kan het de netwerkbedrijven inspireren om zich meer met preventief onderhoud van de netten bezig te houden.

Meer over de regeling op de site van de Directie Toezicht Energie (DTe).

Toekomstscenario's

Dit jaar neem ik deel aan de concretisering van de toekomst. Samen met andere leden van het Genootschap voor Industriële marketeers van de STEM Techniek en Marketing ontwikkelen we toekomstscenario’s rond thema’s als ‘Energie en klimaat’. Dit doen we middels een aantal inspirerende masterclasses van het STEM-Genootschap, waarin we o.a. kijken naar de invloed van Europese landen op de energiezekerheid.

Inmiddels heeft Nyenrode-hoogleraar toekomstonderzoek Bart van Steenbergen ons een aantal trends en methoden van scenarioplanning toegelicht tijdens een interessante sessie. Zijn collega Henry Robben gaat 12 april in op het Business Roadmapping-model. Op 13 december 2007 presenteren we tijdens een Eindejaarsbijeenkomst de toekomstscenario’s.
De masterclasses zijn bedoeld voor leden van het STEM-Genootschap, maar ook andere managers zijn welkom. Mail me als je een uitnodiging wilt ontvangen voor een van deze sessies.

Energiezekerheid op warenmarkten

Onlangs ben ik geïnterviewd over de energievoorziening op marktterreinen. Daar vindt een interessante innovatieslag plaats, door ondergrondse aansluitingen te maken. Hierdoor neemt de kwaliteit van de warenmarkt toe voor markthandelaren en winkelend publiek.

Lees hier het interview over de energievoorziening op markten.

Nederland afhankelijker

Nederland importeert steeds meer elektriciteit uit het buitenland. De invoer steeg vorig jaar met 17 procent. Inmiddels is 22 procent van de in Nederland verbruikte elektriciteit uit het buitenland afkomstig. Daarmee is ons land weer afhankelijker geworden van toeleveranciers in het buitenland.

Dat blijkt uit gepubliceerde cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Volgens een woordvoerster van het CBS importeert Nederland sinds de liberalisering van de Europese energiemarkt voor grootverbruikers in 2004 elk jaar meer elektriciteit. Ondanks die afhankelijkheid, neemt de flexibiliteit hierdoor toe.

Tegelijk daalde de 'eigen' productie in de grote Nederlandse energiecentrales met 2,5 procent tot 232 petajoule (PJ). Hierbij is 3 procent minder steenkool en 6 procent minder aardgas verbruikt. Dit komt volgens het CBS door een efficiëntere inzet van de centrales. Een petajoule staat gelijk aan 278 miljoen kilowattuur elektriciteit of 31,6 miljoen kubieke meter aardgas.